بسم الله الرحمن الرحیم

30/09/1402

موضوع: تحلیلی زیبا از گروه های سه گانه مردم، در عبادت خداوند متعال

برنامه اخلاق علوی و سیره مهدوی

فهرست مطالب این برنامه:

خلاصه ای کامل و جامع، از مطالب مطرح شده در جلسات گذشته!

تحلیلی زیبا از گروه های سه گانه مردم، در عبادت خداوند!

تماس بینندگان برنامه

آخرین جمله قابل تأمل «ابن عباس» قبل از مرگ!

مجری:

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم‏، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدلِلَّهِ رَبِّ العالَمين‏ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ

عرض سلام، ادب و احترام دارم خدمت همه شما بینندگان عزیز و ارجمند شبکه جهانی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

الحمدلله این توفیق را پیدا کردیم باز در سید اللیالی شب جمعه ای دیگر محضر همه شما گرامیان برنامه اخلاق علوی و سیره مهدوی را تقدیم کنیم. برنامه ای که این توفیق و این افتخار را داریم در محضر حضرت آیت الله حسینی قزوینی هستیم ان شاءالله بتوانیم امشب هم نهایت بهره و استفاده را از محضرشان ببریم.

مثل همیشه در ابتدای برنامه، حسن مطلع برنامه، ذکر و نام حضرت زهرای مرضیه (سلام الله علیها) هست تا از این قلب و دل زنگار زدایی شود ان شاءالله.

حضرت استاد سلام عرض می کنم در خدمتتان هستم.

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

سلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.

السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ فِي أَرْضِه،‏ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مِيثَاقَ اللَّهِ الَّذِي أَخَذَهُ وَ وَكَّدَهُ- السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَعْدَ اللَّهِ الَّذِي ضَمِنَه‏، السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا صَاحِبَ الْمَرْأَى وَ الْمَسْمَع‏ فَمَا شَيْ‏ءٌ مِنَّا إِلَّا وَ أَنْتُمْ لَهُ السَّبَبُ وَ إِلَيْهِ السَّبِيل السَّلَامُ عَلَيْكَ یَا مَنْ بِيُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَى وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاء

خدمت بینندگان عزیز و گرامی خالصانه ترین سلامم را تقدیم می کنم موفقیت روز افزون برای همه گرامیان از خدای منان خواهانم. همان طوری که عزیزمان اشاره کردند یادی از صدیقه طاهره (سلام الله علیها) کرده باشیم باشد که نظر لطف و عنایتی به همه ما و شما عزیزان بکند تا زندگی دینی، دنیوی و اخروی ما را بیمه خودش قرار بدهد ان شاءالله.

این صفای سینه هامان از صفای فاطمه است *  هر چه داریم و نداریم از عطای فاطمه است.

مریم و آسیه و حواء و آدم جای خود * خوب می دانیم ما عالم گدای فاطمه است

من نمی دانم چه سری است در خلقت ولی * خلق مجنون علی او مبتلای فاطمه است

از همان اول خدا در شأن زهراء گفته بود * او برای حیدر و حیدر برای فاطمه است

علت این گریه های ماست اشک فاطمه * گریه های ما همه از گریه های فاطمه است

گوش کن از کوچه ها دارد صدایی می رسد * یا صدای مجتبی یا نه صدای فاطمه است

گل نو رسته ما را چیدند * سفره زندگی ام بر چیدند

فدای قلب سوخته ات علی جان چه کشیدی؟ فدای آن سخنت که فرمودی:

«أَمَّا حُزْنِي فَسَرْمَدٌ وَ أَمَّا لَيْلِي فَمُسَهَّد»

زهرا رفتی ولی حزن و اندوه من تا آخر عمر است شب های من دیگر خوابی از غصه تو نخواهد دید!

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب، محقق: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج1، ص459، ح3

شب که تاریک شود منزل من زهرا جان!

شب که تاریک شود منزل من * عوض شمع بسوزد دل من

فدای قلب و دل سوخته ات علی جان

«نَفْسِی عَلَی زَفَرَاتِهَا مَحْبُوسَة * یَا لَیتَهَا خَرَجَتْ مَعَ الزَّفَرَات

مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، نویسنده: ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، ج 1، ص 240، فصل فی وفاته ع

زهرا جان ای کاش مرگ زودتر به سراغ علی بیاید و غصه های سنگین و بی پایان من را هم خاتمه دهد.

 یابن الحسن آقا جان به خاطر ما نمی آیی به خاطر مادرت زهرا، پهلوی شکسته اش، زخم های دلش، گریه های مظلومانه اش، شیون فرزندان فاطمه، اشک های جانسوز علی در فراق فاطمه؛ همه منتظر هستند یابن الحسن بیایی و انتقام همه آن ها را بستانی عجل علی ظهورک یا صاحب الزمان!

مجری:

طیب الله انفاسکم، خیلی ممنون و متشکر حضرت استاد. خدا را شکر می کنیم در شبی که طولانی ترین شب سال است، یادی کردیم از شب طولانی و بی پایان حضرت آقا امیر المؤمنین (علیه السلام) که حزن شان سرمد و بی پایان بود، لیل و شب شان مسهد و بدون هیچ لحظه ای پلک زدن و خوابیدن.

 ان شاءالله که تک تک لحظات زندگی مان با نور معرفت ائمه، با نور معرفت حضرت آقا علی ابن ابی طالب و حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) منور و روشن باشد.

حضرت استاد در محضرتان آموختیم که اگر قرار است یکی از یاران حضرت آقا ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بشویم باید معرفت خودمان را نسبت به خداوند افزایش بدهیم. اگر اماکنش است مختصری از مطالب جلسات گذشته را بیان کنید.

خلاصه ای کامل و جامع، از مطالب مطرح شده در جلسات گذشته!

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم‏، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَبِهِ نَسْتَعين وَهُوَ خَيرُ نَاصِرٍ وَ مُعِينْ الْحَمْدُلِلَّه ‏وَ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَعلَیٰ آلِهِ آل الله لَا سِيَّمَا علَیٰ مَوْلانَا بَقِيَّةَ اللَّه‏ وَ الّلعنُ الدّائمُ‏ علَیٰ أَعْدائِهِمْ أعداءَ الله إلىٰ يَوم لِقَاءَ اللّه

وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ، حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ، نِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ

ما در تمام جلسات گذشته این جمله نبی مکرم را تکرار کردیم در رابطه با ویژگیهای یاران حضرت مهدی (ارواحنا لتراب مقدمه الفداء) که می فرماید:

«فهم الذين وحّدوا اللّه تعالى حقّ توحيده‏‏»

إلزام الناصب في إثبات الحجة الغائب؛ ‏نويسنده: يزدى حايرى، على‏ (1323 ق‏)، محقق: عاشور، على‏، ناشر: مؤسسة الأعلمى‏، لبنان بیروت: 1422ق، ج2، ص165

از ویژگیهای یاران حضرت مهدی این است که خدا را به آن گونه ای که است می شناسند و به وحدانیت حق به آن گونه ای که شایسته است می رسند.

«ابن اعثم کوفی» هم در «الفتوح» می نویسد

«رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ عَرَفُوا اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِه‏»

مردان مؤمنی هستند خدا را به آن گونه ای که است شناخته اند.

«وَ هُمْ أَنْصَارُ الْمَهْدِيِّ فِي آخِرِ الزَّمَان‏»

این ها یاران حضرت مهدی در آخر الزمان هستند.

الفتوح؛ نويسنده: أحمد بن أعثم الكوفي (وفات: 314)، تحقيق: علي شيري، ناشر: دار الأضواء للطباعة والنشر والتوزيع، 1411ق، ج2، ص320

ولذا هر چه بتوانیم پله های معرفت را بیشتر طی کنیم به بالاترین مرتبه معرفت خواهیم رسید.

امام راحل (رضوان الله تعالی علیه) تعبیری دارد که تعبیر خیلی زیبایی است می گوید مراد از توحید، معتقد بودن به یگانگی خدا نیست. - قریب به این مضمون - توحید از باب تفعیل است. یعنی در عالم به یک وحدت رسیدن و جز خدای عالم در این جهان تأثیر گذاری ندیدن، هر چه داریم کمالاتی داریم همه اینها را از خدا بلکه خدا بدانیم.

نگویید عالَم از خدا است بگوییم عالَم خدا است.

(اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ)

خداوند نور آسمانها و زمين است.

سوره نور (24): آیه 35

خدای عالم در مرتبه تجلی عالم هستی می شود. این عالم هستی تجلی ذات اقدس ربوبی است جز او در این جهان چیز دیگری نیست. سید الشهداء (سلام الله علیه) در دعای روز عرفه می فرماید:

«أَ يَكُونُ لِغَيْرِكَ مِنَ الظُّهُور»

آیا جهان برای غیر تو ظهوری دارد؟

إقبال الأعمال (ط - القديمة)؛ ابن طاووس، على بن موسى، محقق/ مصحح: ندارد ناشر: دار الكتب الإسلاميه، ج1، ص 349

اگر ما به اینجا برسیم یعنی یکی دانستن، به یک مرتبه ای برسیم به تعبیر «امام (رضوان الله تعالی علیه)» جز خدا و جلوه خدا چیز دیگری در عالم نبینیم.

به دریا بنگرم دریا تو بینم * به صحراء بنگرم صحراء تو بینم

مردان خدا پرده پندار دریدند * یعنی همه جا غیر خدا هیچ ندیدند

«ما رَأَيْتُ شَيْئاً اِلاّ وَ رَأَيْتُ اللهَ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ وَ مَعَهُ»

مراد از رسیدن به توحید یعنی در جهان یک مؤثر و یک خالق است غیر از او خالق دیگری نیست.

(اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيءٍ)

خداوند آفريدگار همه چيز است

سوره زمر (39): آیه 62

به تعبیر علامه طباطبایی:

«أن كل ما يصدق عليه اسم شي‏ء ما خلا الله فهو مخلوق‏»

الميزان فى تفسير القرآن‏؛ طباطبايى، سيد محمد حسين‏، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه قم؛ 1417 ق‏ ج‏7، ص: 296

هر چه در دنیا کلمه «چیز» به او گفته شود خالقش خدای عالم است. من دارم حرف می زنم در محضر شما تکلم می کنم شما دارید عرائض ما را گوش می دهید هم خود من، وجود من تجلی اوست کمالات وجودی من هم تجلی اوست. چیز دیگری نیست اگر غیر از این باشد سر از شرک در می آورد.

ان شاءالله ما در رابطه با فرمایشات «امام» (رضوان الله تعالی علیه) در مسائل معرفتی شاید بتوانیم یک فصلی را باز کنیم چند جلسه مبانی معرفتی که اساسی ترین پایه های عرفانی «امام» (رضوان الله تعالی علیه) بوده و هر چه که ایشان توانست در تأسیس حکومت جمهوری اسلامی و نشر معارف اهل بیت انجام بدهد همه علت اصلیش همان مبانی معرفتی این بزرگوار بود و بس!

خودشان هم بارها در جلسات خصوصی اشاره داشتند اگر در جهان به یک نتیجه ای رسیدیم به برکت همان بحث معرفتی بوده است.

 ولذا تلاش کنیم بحث معرفتی مان را بالا ببریم. معرفت حق، معرفت رسول اکرم و ائمه (علیهم السلام) که اینها مظهر اتم تمام کمالات حق هستند. خدای عالم فیضی بخواهد به عالم برساند واسطه این فیض رسول اکرم و اهل بیت رسول اکرم (صلوات الله علیهم اجمعین) هستند.

«فَمَا شَيْ‏ءٌ مِنْهُ إِلَّا وَ أَنْتُمْ لَهُ السَّبَبُ وَ إِلَيْهِ السَّبِيل‏»

بحار الأنوار (ط - بيروت)؛ نویسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، ناشر: دار إحياء التراث العربي، محقق/ مصحح: جمعی از محققان، ج99، ص93

زیارت آل یاسینی که توسط رسول اکرم در اختیار شیعیان قرار داده شده است که حضرت را هر روز اینچنین زیارت کنیم که آقا جان در عالم چیزی نیست جز این که از کانال شما می رسد و اگر کسی به خدا هم بخواهد برسد تنها راهش شما هستید.

«بِنَا عُبِدَ اللَّهُ وَ بِنَا عُرِفَ‏ اللَّهُ‏ وَ بِنَا وُحِّدَ اللَّه‏»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، ناشر: دار الكتب الإسلامية، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ج‏1، ص145

حتی بحث توحید و معرفت هم باید از کانال شما باشد و بس. لذا در این زمینه مفصل صحبت کردیم گفتیم بعضی از حجاب هایی در وسط است این حجابها مانع است. حجابهای ظلمانی مثل گناه، معصیت، بخل، حسد، عجب و ریاء که اینها حجابهای ظلمانی است که اینها را باید با شریعت از بین ببریم.

با اتیان واجبات، عمل به واجبات و ترک محرمات این حجاب های ظلمانی از بین می رود، ولی اگر بخواهیم حجاب های نورانی از بین برود آن یک بحثی است که الان نمی خواهم وارد شوم، در دعای شعبانیه زیارت همه ائمه (علیهم السلام) بوده است.

ما نداریم یک دعایی که همه ائمه (سلام الله علیه) آنرا ملتزم بودند می خواندند مثلاً «دعای کمیل» از حضرت امیر (سلام الله علیه)، «دعای ندبه» از حضرت ولی عصر (ارواحنا فداه)، «دعای عرفه» از آقا امام صادق، «دعای ابو حمزه ثمالی» از آقا امام سجاد ولی مناجات شعبانیه مال همه ائمه است.

این دعا فرازهای خیلی زیبایی دارد یکی از اینها همین فراز است

«إِلَهِي هَبْ لِي كَمَالَ الِانْقِطَاعِ إِلَيْكَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِيَاءِ نَظَرِهَا إِلَيْكَ حَتَّى تَخِرَقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ فَتَصِلَ إِلَى مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِيرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِك‏»

إقبال الأعمال (ط - القديمة)؛ ابن طاووس، على بن موسى، محقق/ مصحح: ندارد ناشر: دار الكتب الإسلاميه، ج2، ص687

خدایا کمال انقطاع به ما عنایت کن (ببخش) تا حجاب های نورانی هم را ما بتوانیم پاره کنیم. حالا آن حجاب های نورانی چیست؟ فقط در یک جمله همان اسماء الهی است رحیمیت، رحمانیت، کریمیت.

یک دفعه رحیمیت حق برای آدم تجلی می کند. رحمانیت حق، کریم بودن حق، غفاریّت؛ یک دفعه حجابها را کنار می گذاریم جز او چیز دیگری نمی بینیم. حتی از اسماء و صفات بالاتر می رویم فقط او را می بینیم.

امام سجاد در دعای مریدین می فرماید:

«وَ لِقَاؤُكَ قُرَّةُ عَيْنِي ... وَ رُؤْيَتُكَ حَاجَتِي»

زاد المعاد- مفتاح الجنان‏؛ نويسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏ (تاريخ وفات مؤلف: 1110 ق‏)، محقق / مصحح: اعلمى، علاءالدين‏، ناشر: موسسة الأعلمي للمطبوعات‏، بيروت‏ 1423 ق، ص411

خدایا ملاقات تو مایه چشم روشنی من است و زیارت خودت آرام بخش من است. بالاترین حاجت من این است که تو را ببینم. منظور از این که تو را ببینم چیست؟ اینجا باید سراغ حضرت امیر (سلام الله علیه) و امام سجاد رفت که چگونه می شود خدا را دید؟ حضرت موسی (علی نبینا وآله وعلیه السلام) گفت:

(رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيكَ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ)

عرض کرد: پروردگارا! خودت را به من نشان ده، تا تو را ببينم! گفت: هرگز مرا نخواهی ديد! ولي به کوه بنگر.

سوره اعراف (7): آیه 143

«علامه طباطبایی» حرف زیبایی دارد می گوید حضرت موسی، پیغمبر اولو العزم و جزء مُخلَصین است اگر خدا دیدنی نبود مگر می شد حضرت موسی از خدا بخواهد که او را ببیند. البته دیدن با این چشم نه.

یکی از اصحاب امام باقر (سلام الله علیه) می گوید چرا نمی توانیم خدا را ببینیم؟ می گوید این خورشید یکی از مخلوقات ریز و کوچک خدا است شما می توانید یک دقیقه به این خورشید مستقیم نگاه کنید، نه؛ چشمت کور می شود. به یک مخلوق کوچک خدا نمی توانید نگاه کنید تا رسد که می خواهید به خدا نگاه کنید!

ولی این که حضرت موسی طلب می کند این که در چه مرتبه ای بود خطاب آمد. (انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ) به کوه نگاه کن اگر تجلی مرا توانست طاقت بیاورد تو هم می توانی طاقت بیاوری.

در روایت هم داریم که یکی از شیعیان امیرالمؤمنین به کوه تجلی کرد کوه متلاشی شد. حضرت موسی افتاد غش کرد وقتی به هوش آمد گفت:

(إِنِّي تُبْتُ الْآنَ)

«الان توبه کردم!»

سوره نساء (4): آیه 18

لذا این مرتبه از مراتبی است که باید دقت کنیم از خدا بخواهیم آن بالاترین مرتبه توحید و مشاهده حق بی حجاب، ان شاءالله نصیب همه ما بگرداند.

جلسه گذشته بحثی را شروع کردیم بحث جدیدی بود در رابطه با مسئله نیت که اساسی ترین کار برای ما اصلاح نیت است. اگر ما بخواهیم به آن مراتب بالای لقاء الله و مشاهده حق برسیم قبل از رسیدن به قیامت در اینجا خدا را ببینیم با جلوه هایش مستقیم و غیر مستقیمش را کار نداریم بحثهایی است که نمی شود خیلی مطرح کرد.

دارد حضرت ولی عصر (ارواحنا فداه) وقتی ظهور می کند مطلبی را بیان می کند تمام یارانش از اطرافش پراکنده می شوند. همه اینها دارای طی الأرض هستند. گوشه کنار عالم را می چرخند ببینند آیا این جمله ای که حضرت بیان کرد با این چیز در جای دیگر هم است؟ می بینند نه در هیچ جای عالم این معرفت نیست و این نکته ای که حضرت ولی عصر فرمود نیست، همه بر می گردند سر تسلیم در برابر حضرت ولی عصر فرود می آورند.

امام صادق (سلام الله علیه) فرمود من می دانم حضرت ولی عصر چه می گوید که اینها پراکنده می شوند؟ مرحوم «قاضی» هم فرموده بود من هم می دانم حضرت ولی عصر چه می فرماید که یاران ویژه اش پراکنده می شوند. بعضی ها حدس هایی زدند خیلی زیاد نمی خواهم در این وادی وارد بشوم.

ولی عرفاء و بزرگان از مرحوم «سید بحر العلوم»، مرحوم «قاضی»، مرحوم «بهاری»، مرحوم آقای «بهجت» دیگران و دیگران. آخرین توصیه ای که آقایان دارند می گویند ما بعد از سال ها ریاضت و ذکر و ... به این نتیجه رسیدیم در سیر و سلوک اگر ما تصحیح نیت کرده باشیم همه چیز درست است.

با تصحیح نیت، راه هزار ساله را می شود یک شبه پیمود ولی مادامی که نیت اصلاح نشده است، ما هنوز در الفبای نیت هستیم نماز می خوانیم یا به صورت عادت دعا می خوانیم عادت کردیم اگر نخوانیم ناراحت می شویم.

نماز می خوانیم برای این که می دانیم کسی نماز نخواند روزیش کم می شود. نماز بخواند روزیش زیاد می شود. اینها کار تجاری است. نماز نخوانیم خدای عالم ما را به آتش جهنم می برد.

(مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ * قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ)

چه چيز شما را به دوزخ وارد ساخت؟! می ‌گويند: ما از نمازگزاران نبوديم.

سوره مدثر (74): آیات 42 و 43

به اهل جهنم می گویند چرا شما به آتش آمدید؟ می گویند چون نماز نمی خواندیم.

 یک دفعه نه؛ قضیه بالاتر از این است امیرالمؤمنین فرمود:

«النِّيَّةُ أَسَاسُ الْعَمَل‏»

پایه ها و اساس عمل نیت است.

غرر الحكم و درر الكلم (مجموعة من كلمات و حكم الإمام علي عليه السلام)؛ نویسنده: تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، محقق/ مصحح: رجائى، سيد مهدى‏،  ناشر: دار الكتاب الإسلامي، ص56

هر چه نیت بالاتر باشد پرواز ما هم به همان اندازه سریع تر خواهد بود. نیت ما جلوی چشم مان باشد نه. باید دقت کنیم که نیت را درست کنیم.

روایتی را از «کافی»، جلد 2، صفحه 16 آوردیم حضرت فرمودند:

«إِنَّ النِّيَّةَ هِيَ الْعَمَل‏»

خود نیت هم عمل است.

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج2، ص16‏‏، ح4

نیت، جز عمل چیز دیگری نیست تصور می کنیم یک چیزی در ذهن مان می گذرانیم یا یک قصدی می کنیم به آن قصد می خواهیم نماز بخوانیم، دعا بخوانیم، عبادت کنیم و کار خیر انجام بدهیم. امام صادق فرمود آگاه باشید توجه داشته باشید «إِنَّ النِّيَّةَ هِيَ الْعَمَل‏»

در روایت دیگر رسول اکرم فرمود خدای عالم به صورت و جسم شما نگاه نمی کند به قلب شما نگاه می کند، قلب شما به چه هوایی دارد ضربانش را ادامه می دهد، نقش نیت در بالندگی اعمال هم آوردیم که حضرت فرمود:

«إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّات‏»

تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)؛ نویسنده: طوسى، محمد بن الحسن، ناشر:  دار الكتب الإسلاميه، محقق/ مصحح: خرسان، حسن الموسوى‏، ج4، ص186، ح 519- 2

هر چه نیت، خالص تر، پاک تر و عمیق تر باشد اعمال ما هم به همان اندازه عمیق تر و گسترده تر است. اگر چنانچه نیت ما کوچک باشد حضرت فرمود اگر کسی نیتش این است که از نماز و عبادت به وصال یک خانمی برسد قطعاً خدای عالم می رساند خدا کریم است و اجر هیچ بنده ای را ضایع نمی کند.

 اگر کسی نیتش این باشد با این عبادت ها به دنیا برسد خدا می گوید ما می دهیم ولی آیا در آخرت هم نصیبی دارد یا نه، معلوم نیست. اگر نیتش رسیدن به الله یا حضرت ولی عصر (ارواحنا فداه) باشد او هم می رسد.

عبارتی از مرحوم «آیت الله بهجت» نقل شد اخیراً‌ دیدم در فضای مجازی منتشر شده است. ایشان فرمود این که می گویند نمی شود خدمت حضرت ولی عصر (ارواحنا فداه) رسید برای عموم مردم است، ولی خواص خیلی ها اطلاع داریم خدمت حضرت ولی عصر می رسند یا رسیدند خیلی ساده است.

حضرت هم فرمود اگر گناهانی که از شما سر می زند و ما خوشایند نیستیم قطعاً به ملاقات ما نائل می شوید، این عبارت حضرت ولی عصر (ارواحنا فداه). اگر ما از زیارت حضرت ولی عصر محروم هستیم مشکل مال ما است در الفبای شریعت گیر کردیم تا چه رسد به آن طریقت که همان اعمال باطنی عبادات و دعاها است.

در این زمینه روایت آخری که نقل کردیم این بود کسی از امام صادق (سلام الله علیه) سوال کرد چرا افرادی شصت، هفتاد یا صد سال گناه کردند ولی در قیامت جاودانه در عذاب هستند؟

 از آن طرف هم یک بنده ای شصت، هفتاد سال کار کرده اگر یک کارگر یک روز کار کند مزد یک سال را به او نمی دهند به تناسب روز، مزد به او می دهند. یک کارمندی، یک ماه کار می کند مزد یک ماه کارش را به او می دهند نه این که مزد یک ساله را بدهند. بنده ای هفتاد سال عبادت کرد، نماز خواند؛ خدا به تناسب این پانصد یا هزار سال نگه دارد ولی زندگی ابد چرا؟

حضرت فرمود علت این که کفار، مشرکین و اهل جهنم، فساق در جهنم همیشه هستند چون در دنیا نیتشان این بود اگر برای ابد در دنیا می ماندند می خواستند گناه کنند، به خاطر این نیتشان خدا در جهنم به صورت ابد نگه می دارد.

 اهل تقوا و عبادت هم نیتشان این است صد سال نه، صد هزار سال، بی نهایت خدا یک زندگی ابد در دنیا به اینها می داد در این زندگی ابد هم نیتشان این بود که خدا را عبادت و اطاعت کنند به خاطر این نیتشان هم خدای عالم اینها را در قیامت برای ابد در نعمت های بهشتی متنعم می کند. این یک خلاصه ای از این مطلب بود.

 یک نکته ای از «کافی» آوردیم که فردی از حضرت درباره حدیث:

«نِيَّةُ الْمُؤْمِنِ خَيْرٌ مِنْ عَمَلِهِ وَ نِيَّةُ الْكَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ وَ كُلُّ عَامِلٍ يَعْمَلُ عَلَى نِيَّتِهِ.»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الإسلامية ج‏2، ص84‏‏، باب النية، ح2

سوال کرد که معنایش چیست؟ نیت مؤمن از عملش بهتر است. نیت کافر از عملش بدتر است. حضرت فرمود یک بنده فقیری است می گوید خدایا به من ثروت بده با این ثروتم مسجد، مدرسه و بیمارستان می سازم؛ به فقراء می رسم؛ صله رحم می کنم کارهای خیر انجام می دهم. ولی دعایش به مصالحی به اجابت نمی رسد، چون نیتش این بود خدای عالم تمام این ثوابها را در نامه عملش می نویسد.

ولذا دوستان در دعاها، تلاش کنیم توصیه هم به ما کردند همت تان را بالا کنید چون کرم خدای عالم حد و حسابی ندارد، عطایش هیچ حدی ندارد.

از خدای عالم کارهای بزرگ و سنگین بخواهید. اگر داد فبها المراد. اگر نداد چون نیت شما این است خدایا به من فلان ثروت و امکانات بده این کار و این کار را انجام می دهم؛ خدایا اگر من ثروت داشته باشم تمام زندانیان بی گناه را در یک روز همه شان را آزاد می کنم.

تمام فقرای کشور و دیگر کشورها هر چه فقیر است فقرشان را از بین می برم. اگر خدا داد فبها عمل می کنیم اگر هم نداد چون نیت ما این است خدا پاداش تمام این ها را در پرونده ما می نویسد.

 از آن طرف، یک آدم کافری نیت می کند می خواهم بروم آدم بکشم یا دزدی کنیم یا فلان کنم یا بخل و حسد دارد نمی تواند خوبی همسایه، برادر، عمو را ببیند. خدا هم به خاطر این که نیتش بدتر از عملش است بعضاً یک نیت های دارد می گوید اگر من قدرتی داشته باشم تمام جوان های مذهبی فلان شهر را از دم شمشیر می گذرانم گرچه موفق نمی شود ولی به خاطر نیت شرش خدای عالم مجازاتش می کند.

(وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يحَاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ)

و (از اين رو) اگر آنچه را در دل داريد، آشکار سازيد يا پنهان، خداوند شما را بر طبق آن، محاسبه می ‌کند.

سوره بقره (2): آیه 284

آن که در نیت دارید چه این نیت را در خارج عمل کنید یا عمل نکنید خدا فردای قیامت شما را محاسبه می کند. البته در اینجا یک بحثهایی از فقهاء، بزرگان و علمای اخلاق دارند در نیتهای شر یک سری نیتهای شری مثل بخل، حسد، کینه و امثال این است ظاهر بشود یا ظاهر نشود فردای قیامت خدای عالم مجازات خواهد کرد.

ولی یک دفعه نه، یک کسی تصمیم می گیرد سیلی به پدرش بزند ولی توفیق پیدا نمی کند در اینجا خدای عالم روی رأفت و کرمی که دارد چون عمل نکرده گناهی برای او نمی نویسد. در بعضی از روایات داریم علمای اخلاق هم دارند.

چون سه چهار هفته فاصله شد بود خواستم مقداری توضیح بیشتری داده بشود.

مجری:

استفاده کردیم از تک تک مطالب مطرح شده. در همین بیان خلاصه ها، مطالب بسیار غنی نهفته است که قابل استفاده است.

خدمت شما بینندگان عزیز و ارجمند این یاد آوری را انجام بدهم امشب سالگرد وفات والده ماجده حضرت استاد است، فاتحه ای را قرائت کنیم برای روح مطهره این والده مکرمه که باقیات الصالحاتشان را الحمدلله داریم بهره می بریم و از محضرشان استفاده می کنیم.

حضرت استاد الان بخواهیم به سراغ معصومین برویم اگر بخواهیم در خود نیت به آن کمال برسیم، از منظر ائمه اطهار (علیهم السلام) چه سفارشهایی شده است؟

تحلیلی زیبا از گروه های سه گانه مردم، در عبادت خداوند!

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

مسئله مهمی که در رابطه با تصحیح نیت است عرض کردم بالاترین مرحله سیر و سلوک است و اساسی ترین و کلیدی ترین نقطه حرکت به طرف کمال است بحث تصحیح نیت است.

 ان شاءالله فرصت داشته باشیم کلام بزرگان و فقهاء مخصوصاً «صاحب عروه» و محشیین مثل آیت الله «حکیم» (رضوان الله تعالی علیه) و بزرگان دیگر مثل «امام» در حاشیه بر «عروه» نکاتی دارند. همچنین در کتاب «چهل حدیث» و همچنین در «آداب الصلاة» نکات خیلی ظریفی دارند.

مرحوم «شیخ صدوق» روایتی را آورده از امام صادق (سلام الله علیه) می فرماید:

«إِنَّ النَّاسَ يَعْبُدُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى ثَلَاثَةِ أَوْجُهٍ»

مردم اگر خدا را عبادت می کنند، دعا می خوانند، اطاعت می کنند و کارهای خیر انجام می دهند سه دسته هستند. البته «یعبدون الله» مراد فقط نماز نیست. کار خیر انجام می دهد مسجد می سازد، مدرسه می سازد صله رحم می کند.

امشب طولانی ترین شب سال است دوستان منزل پدر بزرگ، مادر بزرگ، پدر و مادرشان و ... می روند صله رحمی می کنند هدایایی می برند تمام اینها در این قسمت شامل است.

طبق فرمایش امام صادق سه نوع نیت می توانیم داشته باشیم؛ یک:

«فَطَبَقَةٌ يَعْبُدُونَهُ رَغْبَةً فِي ثَوَابِه‏‏‏»

گروهی خدا را عبادت می کنند برای این که خدا یک ثواب و پاداشی به آنها بدهد بهشت ببرد، حوری به او بدهد. قصرهای زیبا و مجلل بدهد. باغی بدهد که:

(تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ)

که نهرها از زير درختانش جاريست.

سوره بقره (2): آیه 25

البته عزیزی جلسه گذشته سوالی کرد (تَجْرِي تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ) با (تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ) چه فرقی دارد؟ من دیدم خداوند در قرآن بیست و چهار جا (تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ) دارد و فقط یک مورد در سوره توبه (تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ) دارد.

(وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِي اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ)

پيشگامان نخستين از مهاجرين و انصار، و کسانی که به نيکی از آنها پيروی کردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نيز) از او خشنود شدند؛ و باغ هايی از بهشت برای آنان فراهم ساخته، که نهرها از زير درختانش جاری است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و اين است پيروزی بزرگ!

سوره توبه (9): آیه 100

دیدم بعضی از بزرگان اهل سنت مثل آقای «ثعلبی» در «تفسیر کشف البیان»، جلد 5، صفحه 86؛ «تفسیر التحریر و التنویر» معروف به تفسیر «ابن عاشور»، جلد 10، صفحه 193؛ «شعراوی» که از عرفای اهل سنت است در تفسیر خود جلد 5، صفحه 2 در فرق بین (تَجْرِي تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ) با (تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ) نکاتی مطرح کردند.

(تَجْرِي مِنْ تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ) یعنی از زیر پای اینها جوی ها جاری است. چشمه دور است آب چشمه جاری شده است و از زیر پای اینها رد می شود. ولی (تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ) یعنی از زیر پای اینها چشمه می جوشد می رود. یعنی از جای دیگر این آب نمی آید اینها یک مقامی دارند از زیر پای اینها چشمه های آب می جوشد. این تفسیر، توجیه زیبایی است. هر چند مبنای روایتی ندارد روایتی از رسول اکرم و ائمه نداریم ولی توجیه عقلی خوبی است

در کتب شیعه چیزی در این زمینه ندیدم، «شیخ طوسی» در «تبیان» می گوید از باب تفنن در عبارت است. کسانی هم از «شیخ طوسی» نقل کردند آقایان در «تبیان» و آقایان دیگر هم همین را دارند.

البته دوستانی که تخصص در تفسیر دارند باید این سوال ها را جواب بدهند، ما هم حرفی نداریم جواب بدهیم هر سوالی باشد در حد توان بضاعت علمی مان پاسخ می دهیم. ولی بعضی وقت است انسان حضور ذهن ندارد باید حتماً مراجعه کند ولی ایشان دو آیه را مقایسه کرد دو آیه نیست بیست و سه آیه (مِنْ تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ) است یک آیه (تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ) است.

در هر صورت در اینجا حضرت می فرماید یک دسته خدا را عبادت می کنند به خاطر این که به ثوابی برسند. فردا بهشتی و حوری داشته باشند. یا نهرهایی از زیر پای شان بجوشد یا جای دیگر از زیر پای شان رد بشود. حضرت فرمود:

«فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْحُرَصَاءِ وَ هُوَ الطَّمَع‏‏»

این عبادت، آدم های حریص و منفعت طلب است.

 حضرت نمی گوید اینها بد و مبطل عمل است ان شاءالله در آیاتی که در رابطه با خوفاً و طعماً است آنجا این آیات را می آوریم. هفت - هشت آیه در قرآن داریم که اولیاء الهی هم مثل حضرت ابراهیم، داود و ... یا عباد الرحمن:

(يدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا)

و پروردگار خود را با بيم و اميد می ‌خوانند

سوره سجده (32): آیه 16

هم به خاطر ترس از آتش است البته این را دقت کنید بعضی از آقایان مقداری در اینجا دچار اشتباه شدند و قلم مبارک شان لغزیده است. نظر امام (علیه السلام) و نظر بعضی از بزرگان می گویند اگر کسی به قصد رفتن بهشت نماز بخواند نمازش باطل است، این آیات به درد این نمی خورد.

در آیات، (يدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا) خدا را می خوانند از خدا می خواهند اینها را از آتش جهنم دور کند بهشت نصیب کند، ولی عبادتشان به خاطر این نیست از خدا می خواهند، نماز می خوانیم در قنوت نماز می گوییم (رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً)

نماز به این نیت نخوانده بودیم خدا در دنیا و آخرت حسنه به ما بدهد. نماز برای خدا می خوانیم از خدا هم می خواهیم به بهشت ببرد برای خدا؛ جهنم هم نبرد برای خدا، چون خدا این را دستور داده است. خدا می گوید:

(ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ)

مرا بخوانيد تا (دعای) شما را بپذيرم!

سوره غافر (40): آیه 60

از من بخواهید حتی نمک طعامتان را هم از من بخواهید. جمله ای از «آیت الله بهجت» یا جای دیگر دیدم مصدرش یادم نیست. در «مسجد جمکران» یکی از اعاظم خدمت حضرت ولی عصر مشرف می شود حضرت می فرماید که فلانی از ما یک چیزی بخواهید می گوید آقا من چیزی از شما نمی خواهم. دوباره حضرت تکرار می کند می گوید نه آقا من چیزی از شما نمی خواهم.

حضرت خیلی ناراحت می شود می گوید اینها، آن ادب اسلامی را یاد نگرفتند وقتی امام عصرت می گوید از ما چیزی بخواه، ادب اقتضاء می کند یک چیزی از حضرت بخواهید. آقایی که در کنارش بود از حضرت خودش را بخواه، از حضرت خودش را بخواه بعضیها این را هم بلد نیستند. یعنی خشکه مقدسی می زنند که آقا ما چیزی نمی خواهیم هر چه شد یا نشد خودشان می گویند از ما چیزی بخواهید.

وقتی می گوید از ما چیزی بخواهید مسئله عادی است، اصلاً اطاعت امر حضرت ولو این که این امر، مولوی نباشد اینجا اطاعت از دستور حضرت یک مسئله ضرروی است.

حضرت فرمود یک عده هستند به خاطر این که به ثواب برسند عبادت می کنند. البته در این جا دارد «يَعْبُدُونَهُ رَغْبَةً فِي ثَوَابِه‏‏» اینها علاقه دارند که به ثواب الهی برسند.

«وَ آخَرُونَ يَعْبُدُونَهُ فَرَقاً مِنَ النَّارِ»

یک عده هم عبادت می کنند تا خدا به آتش جهنم گرفتار نکند.

«فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ وَ هِيَ الرَّهْبَةُ»

این عبادت عبد و أمه است از ترس مولا اطاعت می کنند.

 اگر ترس از مولا، صاحب و سیدشان نباشد به هیچ وجه حاضر نیستند اطاعت کنند. در روایتی از آقا امام صادق (سلام الله علیه) دیدم یکی از غلام هایش را صدا کرد جواب نداد دوباره صدا کرد جواب نداد. حضرت بالای سرش رفت گفت چرا صدا کردم جواب ندادی؟

گفت آقا جان می دانم اگر جواب ندهم من را مجازات نمی کنی و کتک نمی زنی، کرمتان باعث شد جواب تان را ندهم خوشم می آید چند مرتبه من را صدا می کنید. این هم نکته ظریفی است بعضیها عبد و غلام هستند ولی جایگاه ویژه ای دارند.

در روایت است در زمان «بنی اسرائیل» قحطی آمده بود مردم هر چه دعا کردند باران نمی آمد. یک دفعه باران آمد خدمت پیامبر عصرشان رفتند (قریب به این مضمون) این همه دعا کردیم باران نیامد امروز چه اتفاقی افتاد؟

پیغمبرشان گفت یا وحی شد یا خودشان گفتند به خاطر دعای یک غلامی باران آمد گفتند این غلام چه کسی است؟ گفت:

(لَا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ)

از چيزهايی نپرسيد که اگر برای شما آشکار گردد، شما را ناراحت می ‌کند!

سوره مائده (5): آیه 101

از هر چه که اگر آشکار بشود مایه درد سر می شود سوال نکنید. گفتند می خواهیم بدانیم این شخص چه کسی است؟ گفت غلام سیاهی است که در اسطبل و طویله مشغول تمیر کردن طویله و یونجه و کاه ریختن برای حیوانات است. اینها احساس کردند این غلام چقدر پیش خدا آبرو دارد این همه مردم نماز و دعا کردند خبری نشد.

آمدند این غلام را ببینند تشکری کنند همین که آمدند از غلام تشکر کنند که این باران به برکت دعای شما بود این غلام دستش را بلند کرد گفت خدایا یک رابطه ای بین من و تو بود کسی خبر نداشت من خالصانه تو را صدا می کردم ولی الان این اخلاص و رابطه ام بر ملاء شد دیگر حاضر نیستم زنده بمانم همانجا افتاد و جان داد.

این که (لَا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ) یک موردش همین است بعضی وقت ها می گوید دقت کنید به هر کسی توهین نکنید. شاید همین کسی که توهین می کنید از اولیاء خدا باشد.

خدای عالم اولیاء خودش را در میان بنده ها مخفی کرده است ولذا تلاش کنید توهین به کسی نکنید یک دفعه از اولیاء خدا در می آید. اجابت را در لا به لای دعاها مخفی کرده است هیچ دعایی را سبک نشمارید.

به قول بزرگواری می گفت حتی در توالت نشستید بعضی وقت ها آدم در توالت یا الله بگوید دعا کند می گوید آخر آنجا جای بدی است! نه عزیز من همین که آنجا می نشینید آدابی دارد موقع رفتن به توالت پای چپت را بگذار. آن جا نشستی این دعا را بخوان می گوید خدایا تو را شکر می کنم که فضولات بدنم را داری دفع می کنی در دستشویی اللهم اللهم اللهم هم است.

چه بسا می بینید در همانجا یک دعایی می کنید توجه هم ندارید همان دعا به اجابت رسید، ولی آن دعایی که دز نماز شبت کرده بودی به اجابت نرسید ولذا دارد که اجابت، در میان دعاها مخفی شده است.

«وَ لَكِنِّي أَعْبُدُهُ حُبّاً لَهُ عَزَّ وَ جَلَّ»

ولی منِ امام صادق اگر عبادت می کنم به خاطر محبت به خدای عالم است. چون خدا را دوست دارم نه به خاطر ترس از جهنم، نه به خاطر طمع در بهشت چون خدایا تو را دوست دارد. اگر ما به این جا رسیدیم بسیار عالی است.

جلسه گذشته هم عرض کردم این بالاترین مرتبه نیت است خدایا نماز می خوانیم چون تو دوست داری، بهشت می بری کَرم است. جهنم می بری عدالت است. نعمت به من می دهی عنایت است. نعمتت را از من می گیری عدالت است. ولی چون تو را دوست دارم تو را عبادت می کنم این ارزش دارد.

«فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْكِرَامِ»

این عبادتِ کریمان است.

«وَ هُوَ الْأَمْنُ»

آن که در دنیا و آخرت امنیت می آورد این عبادت است. عبادت، حباً لله باشد این حباً لله بدون این که اصلاً خودت و عملت را ببینی عبادت کنی چون خدا را دوست دارم.

(إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا)

(و می ‌گويند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام می ‌کنيم، و هيچ پاداش و سپاسی از شما نمی ‌خواهيم!

سوره انسان (76): آیه 9

نمی خواهیم تشکر هم بکنید. یکی از مسئولین «کمیته امداد» می گفت به فرزندانم می گویم وقتی به کسی خدمت می کنید اگر یک دفعه طرف مقابل تان عصبانی شد سیلی زیر گوش تان زد اگر حالتان تغییر نکرد اگر منقلب نشدید عکس العمل نشان ندادید بدانید عمل تان خالص برای خدا بود.

 ولی اگر او یک توهینی کرد چه خبر است چرا دیر می آیید چرا کم آوردید و تو هم توجیه و ... کنی این معلوم می شود برای خدا نیست.

اگر شما به فرزندت، برادر، عمویت، بستگان و همسایه ات خوبی می کنی اگر او در برابر این کارت به تو بدی کرد اگر تو ناراحت شدی معلوم می شود آن کرم ها و احسان برای خدا نبوده است. اگر آن برای خدا بود صاحب کار می داند کجاها این را بنویسد ولذا ما باید مقداری دقت و مواظبت کنیم.

«امام» (رضوان الله تعالی علیه) تعبیر خیلی زیبایی دارد می گوید بعضی از افراد هستند نماز می خوانند، دعا می خوانند، قرآن می خوانند ولی این عملشان را بازار ببرند (تعبیر از من است) یک شکلات هم به اینها نمی دهند. ولی انتظار دارند خدای عالم در برابر این حوائج و نعمت های بی حد و حصر به اینها بدهد. این چه ادعای است که شما دارید این عملت در بازار، ارزشی ندارد.

بعد حضرت می فرماید اگر کسی حباً لله به خاطر محبت به خدا، عبادت کرد این امنیت می آورد بعد حضرت آیه سوره نمل را می خواند:

(مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيرٌ مِنْهَا وَهُمْ مِنْ فَزَعٍ يوْمَئِذٍ آمِنُونَ)

کسانی که کار نيکی انجام دهند پاداشی بهتر از آن خواهند داشت؛ و آنان از وحشت آن روز در امانند!

سوره نمل ( 27): آیه 89

بعد گفت:

(قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ)

بگو: «اگر خدا را دوست می ‌داريد، از من پيروی کنيد! تا خدا (نيز) شما را دوست بدارد؛ و گناهان تان را ببخشد؛ و خدا آمرزنده مهربان است.»

سوره آل عمران (3): آیه 31

اگر به خدا محبت دارید و کارهای تان برای محبت خدا است از منِ پیغمبر هم تبعیت کنید به دستورات من عمل کنید خدا هم شما را دوست می دارد.

فَمَنْ أَحَبَّ اللَّهَ أَحَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ أَحَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ كَانَ مِنَ الْآمِنِينَ.»

هر کس خدا را دوست داشته باشد خدا او را دوست دارد.

علل الشرائع؛ ابن بابويه، محمد بن على، محقق / مصحح: ندارد، ناشر: كتاب فروشى داورى، ج1، ص12

نماز می خوانم «حُباً لله» قطعاً خدا هم من را دوست دارد و من را دوست داشته قطعاً‌ در دنیا و آخرت من را جزء آمنین قرار می دهد. این روایت در ده، دوازده مصدر ذکر شده است. روایت خیلی زیبایی است که ان شاءالله ما دقت بیشتری در این روایت داشته باشیم.

مجری:

خیلی ممنون، حضرت استاد از محضرتان خیلی استفاده کردیم این بحث، بحث بسیاری مهم و مبتلاء بِه است. چرا که:

«وَ لَا عَمَلَ إِلَّا بِالنِّيَّةِ»

تک تک عمل ما همراه با نیت هستند.

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب، محقق: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج8، ص234

تماس بینندگان برنامه:

بیننده: (آقای کرمی از لرستان – شیعه)

سلام عرض می کنم همچنین سالگرد درگذشت مادر حاج آقا را تسلیت عرض می کنم. ان شاءالله خداوند ایشان را با حضرت زهرا محشور بفرماید. مطلبی در اینترنت دیدم نمی دانم یا منبعش را ننوشته بود یا بنده دقت نکردم.

مطلب این بود که نامه ای را خلیفه اول بعد از این که مردم با او بیعت کردند به پدرش نوشت که مردم من را به خاطر زیادی سن و سابقه زیادی در همراهی پیامبر دارم به عنوان خلیفه انتخاب کردند، بیا با من بیعت کن. پدرش جواب نسبتاً تندی برایش نوشت اول: این که به کهولت سن باشد سن من بیشتر از تو است. دوم: اگر به حساب شرافت باشد من از تو شریف تر هستم سوم: اگر به حساب حق باشد تو حق اولاد پیغمبر را خوردی.

می خواستم ببینم همچنین نامه ای وجاهت تاریخی دارد اگر هم ندارد بگویید اگر دارد منبعش را ذکر کنید.

مجری:

تشکر از تماس تان ان شاءالله پاسخ را دریافت خواهید کرد.

بیننده: (آقای روستایی از البرز – شیعه)

خدمت شما آقای مرعشی مجری خوب برنامه و کارشناس محترم آقای حسینی قزوینی سلام عرض می کنم.

این که روایتی داریم در بهشت از انواع رنج ها و سختی ها پوشیده شده است از آن طرف موردی را در رابطه با بهشت می شنویم که بهشت پوشیده شده از انواع درخت ها و رودهای که زیرشان نهرها جاری است و انواع خوراکی های مختلف در آن وجود دارد. سوالم از کارشناس خوب برنامه این است که چگونه این دو در بهشت با هم تناقض پیدا نمی کنند؟

ضمنا آقای مرعشی من برنامه را از طریق گوشی می بینم متأسفانه یک مواقعی قطع می شود یک جایی سرعت کند می شود و دسترسی به امکانات دیگر هم ندارم. از مسئولین می خواهم اگر امکانتش است سرعت اینترنت را بهتر کنند؛ چون الان در خیلی از جاها اینترنت قطع و وصل می شود. ممنون از شما تشکر.

مجری:

بزرگوارید سلامت باشید خدا نگهدار شما. آقای «روستایی» عزیز خدمت شما عرض و خدمت همه بینندگان عزیز و ارجمند عرض کنم باز پخش تمام برنامه های شبکه جهانی حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) هشت ساعت بعد از پخش زنده قابل مشاهده است. به همین ترتیب یعنی هشت ساعت بعدش یک بار تکرار دارد، و در دفعه بعدی هم هشت ساعت بعد تا به برنامه زنده بعدی برسد.

مضاف بر این برنامه ها بخصوصه یعنی همین برنامه را اگر بخواهید پیگیری بکنید ساعت چهار و نیم صبح و دوازده نیم ظهر می توانید تکرار برنامه را مشاهده کنید، این یک نکته.

نکته دیگر برای همه بینندگان عزیز این که آرشیو شبکه جهانی حضرت ولی عصر، آرشیو بسیار غنی است که معمولا دو سه روز بعد از این که برنامه زنده انجام شد اگر شما نکته ای را احساس کردید از شما فوت شده و شما نتوانستید آن را به صورتی که قصدش را داشتید مطالعه کنید یا مشاهده کنید این برنامه ها در سایت شبکه جهانی حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) موجود است می توانید به قسمت آرشیو مراجعه کنید برنامه را مشخص می کنید بر اساس تاریخ برای تان چیده شده و در آن جدول می توانید برنامه ای را که می خواهید مشاهده کنید، یا این که دانلود کنید و در فرصتی که دارید از آن استفاده کنید.

سوال آقای «روستایی» این بود چطور ممکن است بهشتیان هم از یک طرف سرشار از نعمت باشند بهشت پوشیده شده باشد از نعمت و در طرف مقابل از آن طرف داریم این پاداش را خداوند در رنج ها و سختی ها نهفته است.

آقا «محمد» از «ایذه» تماس شان متصل است بفرمایید

بیننده: (آقای محمد از ایذه – شیعه)

سلام مجدد ببخشید تماس قطع شد، سوالی از خدمت استاد قزوینی بزرگوار داشتم استاد چند شب قبل برنامه ای در مورد صحیح بخاری داشتید روایتی در آن بود به پیامبر نسبت داده بود من اگر به کسی فحش بدهم و توهین کنم این فحش من برایش رحمت است.

سوالی که برایم پیش آمد این است که دیدگاه اهل سنت نسبت به عصمت پیامبر چه است، تا جایی که من می دانم فکر می کنم اهل سنت، پیامبر را معصوم می دانند. نص صریح قرآن داریم که پیامبر:

(وَمَا ينْطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْي يوحَى)

و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی ‌گويد! آنچه می ‌گويد چيزی جز وحی که بر او نازل شده نيست!

سوره نجم (53): آیات 3 و 4

اهل سنت این را چطور توجیه می کنند؟ می گویند حتی همین فحشش هم ذیل عصمتش می گنجند. اگر بخواهیم این طوری نسبت های ناروا به پیغمبر بدهیم بگوییم اگر پیامبر نعوذ بالله گناهی کرد برایش رحمت است و اشتباهی نکرده باز هم ذیل معصوم بودنش است. اگر این طوری باشد فلسفه پیامبر و نهی بعضی از کارها فکر کنم زیر سوال می رود این طوری حتی کسی که نا مسلمان است وارد دین اسلام و مذهب اهل سنت می شود با این تعارض ها فکر کنم به مشکل بر می خورد. خواستم توضیحی در این مورد بفرمایید، خدا حافظ شما.

مجری:

تشکر می کنیم از شما اقای «محمد». تماس بعد آقای «عزیزی» از «قزوین» بفرمایید

بیننده: (آقای عزیزی از قزوین – شیعه)

سلام عرض می کنم خدمت حضرت استاد آیت الله حسینی قزوینی، حضرت آقا از خدمت تان سوالی داشتم ایام فاطمیه آقایی روی منبر گفتند «عباس» عموی پیامبر (صلوات الله علیه وآله) و پسرشان «عبد الله ابن عباس» در مقابل امیر المؤمنین بودند این را می خواستم برایم توضیح بدهید، ممنونم خدا نگهدار شما.

مجری:

ممنونم موفق باشید. بیننده بعدی جناب آقای «حاجیانی» از «فارس» بفرمایید

بیننده: (آقای حاجیانی از فارس – شیعه)

سلام و عرض ادب خدمت شما آقای مرعشی و استاد عزیز، سوالم در خصوص بحث شبهه ای که «وهابی»ها از کتاب «تحریر الوسیلة» حضرت «امام» مطرح می کنند. بحث شهوترانی با کودک را مطرح می کنند، یک پاسخ درخوری به آن ها اگر امکان دارد بدهید استفاده کنیم چون من معلم هستم بچه ها سر کلاس می پرسند به آن ها قول دادم گفتم با شبکه حضرت ولی عصر تماس می گیرم ان شاءالله اساتید پاسخ می دهند اگر پاسخ بدهید ممنون می شوم.

مجری:

ان شاءالله، تشکر از تماس تان. تماس های زیادی را داشتیم در این فاصله بتوانیم پاسخ همه آن ها را که طبیعتاً مختصر خواهد بود با توجه به اقتضای وقتی که داریم از حضرت استاد ان شاءالله مطالبه خواهیم کرد. حضرت استاد اولین سوالی که عزیزمان نسبت به نامه ابوبکر به پدرش پرسیدند که بعد از بیعت اتفاق افتاده بود چنین جریان بود یا خیر؟

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

در منابع اهل سنت هم آمده است که ابوبکر به پدرش در مکه بود نامه نوشت مردم من را خلیفه کردند سوال کرد که چرا خلیفه کردند؟ گفت سن من بالاتر از علی بود من را انتخاب کردند. پدرش جواب داد اگر بالا بودن سن ملاک باشد چرا من را خلیفه نکردند شما را خلیفه کردند؟ این در منابع اهل سنت و شیعه مفصل آمده است. اگر بخواهیم ارائه بدهیم وقت اجازه نمی دهد.

در اینترنت هم اگر جستجو کنید در سایت هم جواب دادیم اگر دوستان مراجعه کنند مفصل آمده است.

مجری:

سوال بعدی پرسیدند در یک جا داریم بهشت پوشیده شده از نعمت ها است از آن طرف یک تعبیر کلی داریم در همه جا نعمت ها در لا به لای رنج ها و سختی ها پوشیده شده است آیا در بهشت آسایش و راحتی است یا نعمت های هستند که در رنج ها پوشیده شده است؟

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

وقتی کسی وارد بهشت می شود آنجا غم، غصه و اینها نیست این روایتی که عزیزمان شنیده است مال دنیا است.

«الْجَنَّةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَكَارِهِ وَ الصَّبْرِ فَمَنْ صَبَرَ عَلَى الْمَكَارِهِ فِي الدُّنْيَا دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ جَهَنَّمُ مَحْفُوفَةٌ بِاللَّذَّاتِ وَ الشَّهَوَاتِ- فَمَنْ أَعْطَى نَفْسَهُ لَذَّتَهَا وَ شَهْوَتَهَا دَخَلَ النَّارَ.»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب، محقق: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج2، ص90‏، ح7

می گوید اگر مصیبت، مشکل و گرفتاری هایی برای شما می آید نگران نباشید خدای عالم به خاطر این مشکلات، گناهان شما را پاک می کند درجات شما را هم در بهشت بالا می برد. ولی در دنیا این است.

 البته در روایت داریم بعضی از بندگان خدا هستند که در دنیا هیچ ناراحتی، غم، غصه و مشکلاتی نمی بینند قبلاً‌ در اخلاق این روایات را مطرح کردیم؛ ولی عموم مردم در دنیا گرفتار مشکلات هستند چون ما معصوم نیستیم لذا گناه از ما سر می زند.

خدا اگر یک بنده ای را دوست داشته باشد سر دردی، دندان دردی، کمر دردی و مشکلات دیگری پیش می آورد این بنده پاکیزه بشود و پاکیزه به بهشت برود.

اگر گناه هم ندارد این مشکلات باعث می شود که درجاتش در بهشت افزوده بشود جایگاهش در بهشت بالا باشد. این درد دنیا است مال بهشت نیست. نداریم در بهشت کسی وارد بهشت می شود آنجا مشکل و غصه ای داشته باشد. آنجا اصلاً و ابداً جای غصه نیست آنجا همه اش صفاء، نعمت و لذت های مادی و روحانی است که البته:

(وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ)

و آخرين سخن شان اين است که: «حمد، مخصوص پروردگار عالميان است!»

سوره یونس (10): آیه 10

نعمت های بهشتی مثل حور، طیور، قصور و ... در برابر شکر خدای عالم و زیارت ائمه (علیهم السلام) از آن نعمتهای بهشتی در آنجا ناچیز است. در دنیا است قضیه «الْجَنَّةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَكَارِهِ»، مال دنیا است.

مجری:

بر اساس تعبیر حضرتعالی همان تعابیری که در «نهج البلاغه» هم آمده است

«حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ»

نهج البلاغة (للصبحي صالح)؛ نویسنده: شريف الرضى، محمد بن حسين، ناشر: هجرت، محقق/ مصحح: فیض الاسلام، ‏ص 743

در حقیقت اشاره به مکاره دنیا دارد.

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

بله، مکاره دنیا است آنجا این چیزها ندارد. یک روایت ضعیف هم نداریم در بهشت سختی باشد.

مجری:

آقا «محمد» از «ایذه» سوالشان نسبت به «صحیح بخاری» بود و صحبتی که سابقاً انجام شده بود نسبت به ناسزا دادن از جانب پیامبر و بحث عصمت نزد اهل سنت.

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

اهل سنت عمدتاً عصمت را در ابلاغ وحی می دانند نه در کارهای عادی. یک عده شان این طوری هستند می گویند پیغمبر فقط در ابلاغ وحی معصوم بوده. البته بعضی هایشان آن را هم زیر سوال بردند. قضیه غرانیق و ... را آوردند حتی در وحی هم عصمت پیغمبر را زیر سوال بردند.

ولی آن چه که مهم است این که رسول اکرم در کارهای عادی شان مثل این که پیغمبر دستور داد مثلاً امسال درختان خرما را این طوری کنید انجام دادند کلاً درختان خرما بار نداد. گفتند یا رسول الله شما فرمودید این کار را انجام دهید پیغمبر فرمود شما در کارهای دنیا از من مسلط تر و واردتر هستید، این از دروغ های شاخدار است به پیغمبر بستند شک و شبهه ای نیست.

(لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يرْجُو اللَّهَ وَالْيوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا)

مسلما برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نيکويی بود، برای آنها که اميد به رحمت خدا و روز رستاخيز دارند و خدا را بسيار ياد می ‌کنند.

سوره احزاب (33): آیه 21

کاملاً مشخص است که این مسئله دروغ است و هیچ شک و شبهه ای در آن نیست. همچنین در قضیه قرطاس پیغمبر اکرم دستور داد برای من کاغذ و قلمی بیاورید چیزی بنویسم گمراه نشوید. اگر واقعاً پیغمبر را معصوم می دانستند نسبت هذیان برای چه به پیغمبر دادند؟

«إن الرجل ليهجر»

ديوان المتنبي؛ اسم المؤلف: أبو البقاء العكبري الوفاة: 616، دار النشر: دار المعرفة - بيروت، تحقيق: مصطفى السقا/ إبراهيم الأبياري/ عبد الحفيظ شلبي، ج1، ص9

یا دارند که خود عمر گفت:

«إِنَّ النبي غَلَبَهُ الْوَجَعُ وَعِنْدَنَا كِتَابُ اللَّهِ حَسْبُنَا»

الجامع الصحيح المختصر؛ اسم المؤلف:  محمد بن إسماعيل أبو عبدالله البخاري الجعفي الوفاة: 256، دار النشر: دار ابن كثير , اليمامة - بيروت - 1407 - 1987، الطبعة: الثالثة ، تحقيق: د. مصطفى ديب البغا، ج1، ص54، ح 114

«صحیح بخاری» و «صحیح مسلم»، «سنن» و ... قاطعانه نقل کردند از روایات متواتر در نزد اهل سنت است.

«مالک» رئیس «مالکی»ها می گفت این روایت را کاش در کتاب هایمان نیاورده بودیم. «شافعی» می گوید این روایت را در کتاب هایمان نیاورده بودیم این روایت برایمان باعث درد سر شده است.

از آن طرف می بینیم بعضی از آقایان عصبانی شدند خیلی مفصل بیان کردند. حتی «ابن حجر عسقلانی» در «فتح الباری»، جلد 8، صفحه 133 می گوید کسانی که نسبت به پیغمبر، نسبت هذیان دادند این نسبت هذیان محال است.

«لأنه معصوم في صحته ومرضه لقوله تعالى وما ينطق عن الهوى ولقوله إني لا أقول في الغضب والرضا إلا حقا»

فتح الباري شرح صحيح البخاري؛ اسم المؤلف: أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل العسقلاني الشافعي الوفاة: 852 ، دار النشر: دار المعرفة - بيروت، تحقيق: محب الدين الخطيب، ج8، ص133

پیغمبر مریض یا سالم باشد معصوم است دلیل: (وَمَا ينْطِقُ عَنِ الْهَوَى * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْي يوحَى) و فرمود در حالت غضب و در حالت رضاء جز حق از من صادر نمی شود. بعضی ها از حضرت سوال می کنند یا رسول الله شما بعضی وقت با ما شوخی هم می کنید:

«يا رَسُولَ اللَّهِ انك تُدَاعِبُنَا»

این شوخی های شما هم از وحی سرچشمه گرفته است؟ فرمود:

«اني لاَ أَقُولُ الا حَقًّا»

جز حق چیزی از دهان من بیرون نمی آید.

مسند الإمام أحمد بن حنبل؛ المؤلف: أحمد بن محمد بن حنبل الشيباني (المتوفى: 241هـ)؛ المحقق: شعيب الأرنؤوط - عادل مرشد، وآخرون، إشراف: د عبد الله بن عبد المحسن التركي، الناشر: مؤسسة الرسالة، الطبعة: الأولى، 1421ه، ج 14، ص 185، ح 8481

«شعیب أرنؤوط» مصحح حدیث هم می گوید:

«إسناده قوي»

ولذا آقایان اهل سنت مبنای خاص ندارند و نظرات مختلفی دارند. «ابن حجر عسقلانی»، «بدر الدین عینی» و ... مثل ما معتقد هستند پیغمبر هر چه بیان می کند چه قرآن، چه سنت و چه شوخی؛ بر گرفته از وحی است. اگر این نباشد الگو بودن پیغمبر را زیر سوال بردیم.

مجری:

بسیار عالی تشکر می کنم حضرت استاد! آقای «عزیزی» از «قزوین» نسبت به «عباس» عموی پیامبر (صلی الله علیه وآله) و همچنین «عبد الله» پسر ایشان پرسیدند.

آخرین جمله قابل تأمل «ابن عباس» قبل از مرگ!

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

«عباس» و فرزندش «عبدالله»‌ مورد تأیید شیعه است، ما به روایاتشان عمل می کنیم. «عبید الله»‌ در قضیه امام حسن مجتبی خیانت کرد، پولی گرفت و به سپاه «معاویه»‌ پیوست.

 «عبدالله ابن عباس» قبرش در «طائف» است سال 82 به آنجا رفته بودیم با مفتی اعظم مناظره ای داشته باشیم، توفیق داشتیم قبر «عبدالله ابن عباس» را زیارت کردیم. البته قبری نیست فقط روی دیوار نوشتند «عبد الله ابن عباس» قبر ندیدیم.

آخرین لحظه ای که «ابن عباس» دارد از دنیا می رود آخوندها و علمای بزرگ «طائف» خدمت ایشان می آیند می گویند شما چیزی که از پیغمبر شنیده ای برای ما مطرح کن.

آقای «ابن عباس» مسائل ولایت حضرت امیر را مطرح می کند اینها تعجب می کنند اگر این طوری باشد همه ما از اسلام بیرون رفتیم. می گوید کاری ندارم بیرون رفتید یا نرفتید تنها راه نجات، ولایت علی ابن ابی طالب (سلام الله علیه) است.

آدرسش را بدهم دوستان خواستند مطالعه کنند «کفایة الأثر»، صفحه 20؛ «بشارة المصطفی»، صفحه 239؛ «مناقب ابن شهر آشوب»، جلد 3، صفحه 200؛ «فضائل الصحابه احمد ابن حنبل»، جلد 2، صفحه 662

 بعد می گوید آن کسی که خدمتگزار «ابن عباس» بود گفت من را به حیاط منزل ببر. به حیاط منزل آمدم دیدم ایشان به سجده رفت این جمله را می گفت:

«اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِوَلَايَةِ الشَّيْخِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِب‏ فَمَا زَالَ يُكَرِّرُهَا حَتَّى وَقَعَ إِلَى الْأَرْضِ فَصَبَرْنَا عَلَيْهِ سَاعَةً ثُمَّ أَقَمْنَاهُ فَإِذَا هُوَ مَيِّتٌ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِ.»

كفاية الأثر في النصّ على الأئمة الإثني عشر؛ خزاز رازى، على بن محمد، محقق/ مصحح: حسينى كوهكمرى، عبد اللطيف‏، ناشر: بيدار، ص 22

همینطور این جمله «خدایا من به ولایت علی ابن ابی طالب به تو تقرب می جویم» را می گفت دیدم ساکت شد گفتیم حتماً خوابش برد تکان دادیم دیدیم جان به جان آفرین تسلیم کرد در همان حال.

آخرین جمله «ابن عباس» این عبارت «خدایا من به ولایت علی ابن ابی طالب به تو تقرب می جویم» بود، آن وقت ما بگوییم چنین و چنان بود.

اگر کسی این طور گفت مقداری مثل من سوادش نَم کشیده است تذکر بدهند شاید نظر دیگری داشت مراد از «ابن عباس»، «عبید الله» است. چه «عبد الله» و چه «عبید الله» در زمان حضرت امیر با حضرت بودند هیچ مخالفتی هم نداشتند اینها کسانی بودند که با خلیفه اول تا شش ماه به تعبیر «صحیح بخاری» با ابوبکر بیعت نکردند.

مجری:

حضرت استاد آقای «حاجیانی» نسبت به شبهه ای که در «تحریر الوسیلة» نسبت به تفخیذ مطرح می شود سوال داشتند.

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

در اهل سنت هم این را دارند ربطی به ما ندارد. قضیه تفخیذ این که کسی بخواهد نسبت به همسرش ولو کودک هم باشد، الان فرصت نیست جواب کامل بدهم در جلسه بعد آمدیم کتاب های اهل سنت را به این آقایان نشان می دهم. این آقایان قائل هستند اگر کسی با یک دختر شیر خواره ای عقد بخواند می تواند «مادون الفرج» از او استفاده کند.

چیز ثابتی است که میان همه است چون همسرش است تنها اشکالش این است تا مادامی که به سن بلوغ نرسید ازدواج رسمی نمی تواند داشته باشد، بوسه و امثالهم داشته باشد آقایان هم قائل هستند این مسئله اختصاص به امام ندارد. همه فقهای ما فتوا داده اند نه تنها امام بلکه فقهای اهل سنت هم همین نظر را دارند.

مجری: